Czym jest psychoterapia psychodynamiczna?
Psychoterapia psychodynamiczna od lat owiana jest nimbem tajemnicy. Krążą wokół niej przeróżne historie, czasami ocierające się o granicę dziwaczności. Źródło tych budzących lęk znaków zapytania ma swój początek w teorii psychoanalitycznej stworzonej przez Zygmunta Freuda na przełomie XIX i
XX wieku. Oczywiście Freud stworzył tym samym podwaliny pod wszystkie późniejsze koncepcje
psychodynamiczne, niemniej jednak od tamtego czasu podejście to uległo wielu przeobrażeniom, a
także znacząco się rozwinęło i rozwija się nadal – dziś sporo mówi się w tym kontekście o psychologii ego, psychologii self czy o teoriach relacji z obiektem.
Czym różni się psychoterapia psychodynamiczna od innych nurtów?
Pomimo podziału nurtu psychodynamicznego na wiele szkół są pewne punkty wspólne dla tego
sposobu rozumienia psychoterapii. Jednym z nich jest podkreślenie roli działania nieświadomości w
funkcjonowaniu człowieka. Jej celem jest uchronienie psychiki przed odczuwaniem nieprzyjemnych
emocji w związku z wewnętrznym konfliktem, który rozgrywa się pomiędzy pragnieniami, potrzebami a uwewnętrznionymi zasadami.
Przed konfrontacją z tym nieświadomym konfliktem zazwyczaj chronią mechanizmy obronne, przy czym mogą się one różnić stopniem dojrzałości, elastyczności czy adaptacyjności. Im mniej dojrzałe mechanizmy obronne, tym bardziej sztywne i zniekształcone jest przeżywanie przez osobę rzeczywistości – jest to zatem również obszar do pracy psychoterapeutycznej. Ważnym obszarem w tym podejściu są także uwewnętrznione wzorce relacji z innymi – powstają one zazwyczaj na bazie realnych doświadczeń w relacjach z bliskimi już od najwcześniejszych chwil życia, ale także wyobrażeń na ich temat. Wewnętrzny obiekt, powstały jako zlepek rzeczywistych doświadczeń oraz wyobrażeń zazwyczaj decyduje o przeżywaniu różnych relacji w dorosłym życiu.
We względnym uproszczeniu to właśnie sztywność w działaniu mechanizmów obronnych czy wzorce relacji z innymi, którzy mogą być nieświadomie przeżywane we wrogi, nieufny czy lękowy sposób
sprawiają, że człowiek zaczyna odczuwać dyskomfort czy cierpienie.
Na czym zatem polega psychoterapia w nurcie psychodynamicznym i czego można się spodziewać?
Psychoterapia psychodynamiczna odbywa się w dialogu – jest to zatem rozmowa pomiędzy dwoma osobami, a kluczowym spoiwem jest nawiązanie relacji terapeutycznej (jest ona wg badań
najskuteczniejszym czynnikiem leczącym).
Jak wyglądają sesje w nurcie psychodynamicznym?
Kilka pierwszych sesji poprzedzających właściwą terapię to tzw. etap konsultacyjny – wówczas
psychoterapeuta jest relatywnie aktywny, zadaje pytania, aby poznać sposób funkcjonowania
pacjenta.
Proces psychoterapeutyczny rozpoczyna się formalnie od zawarcia kontraktu, czyli ustnej
umowy dotyczącej organizacji procesu terapeutycznego. Ustala się wówczas istotny element terapii, jakim jest setting, czyli zasady budujące ramy terapeutyczne: np. częstotliwość spotkań i ich czas
trwania, zasady płatności oraz odwoływania sesji.
Ogólny sposób pracy na sesjach psychodynamicznych to metoda wolnych skojarzeń – pacjent ma za zadanie dzielić się tym, co przyjdzie mu swobodnie na myśl, nie cenzurując swoich myśli. Pracuje się wówczas na materiale wniesionym przez pacjenta, a psychoterapeuta może na niego reagować.
Jaki jest cel psychoterapii psychodynamicznej?
Psychoterapia psychodynamiczna ma na celu poszerzenie wglądu pacjenta w jego życie wewnętrzne, uświadomienie nieświadomych wzorców doświadczania, które utrudniają mu funkcjonowanie. Dzieje się to poprzez interwencje, takie jak:
- klaryfikacja – próba uchwycenia istotnych wątków w wypowiedzi pacjenta i lepszego jej zrozumienia
- konfrontacja – wskazywanie na istnienie jakiegoś zjawiska czy sprzeczności
- interpretacja – odniesienie zachowań i przeżyć pacjenta do szerszego kontekstu jego życia, mające uczynić nieświadome świadomym poprzez objaśnienie dynamiki zjawiska, jego mechanizmu działania, znaczenia oraz funkcji
Często interwencje mogą stanowić narzędzie do analizy relacji terapeutycznej, bowiem w psychoterapii psychodynamicznej istotne jest przeniesienie. Zjawisko to polega na nieświadomym rozgrywaniu wewnątrzpsychicznych wzorców relacji z obiektem w rzeczywistych relacjach z innymi. Wskazywanie i omawianie mechanizmów funkcjonowania w „tu i teraz”, na sesjach terapeutycznych, może dawać materiał do doświadczania pewnych stanów emocjonalnych, a w efekcie do poszerzenia świadomości własnego funkcjonowania w relacjach na co dzień.
Podsumowując, psychoterapia psychodynamiczna nie jest miejscem, w którym znajdziemy gotowe
rozwiązania. W założeniu ma ona raczej doprowadzać do trwałych zmian w osobowości, budować
zasoby pacjenta, poszerzyć jego wgląd oraz autorefleksyjność, co pozwoli mu w dalszych etapach
życia samodzielnie sobie radzić w trudnych momentach. Terapeuta natomiast jest komentującym
towarzyszem, który pomoże przejść pacjentowi tę drogę.
Autorka artykułu: Apolonia Borzęcka
Specjalizuję się w leczeniu zaburzeń osobowości oraz nerwic. Swoją pomoc kieruję również do osób zmagających się z kryzysem życiowym, niskim poczuciem wartości, brakiem motywacji, a także doświadczających trudności w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym, w tym w relacjach interpersonalnych.
