Jaka jest skuteczność psychoterapii? Wydaje się, że mamy wystarczająco dużo badań naukowych, by na pytanie: czy psychoterapia działa ze stoickim spokojem odpowiedzieć: tak. To już nie kwestia hipotezy, ale rzetelna wiedza poparta wieloma badaniami jakościowymi, jak i ilościowymi. Współcześni badacze zastanawiają się więc nie tyle nad skutecznością psychoterapii – bo ta jest bezdyskusyjna – co raczej nad czynnikami, które wpływają na osiągnięcie korzystnych efektów terapii.
Naukowe dowodu na skuteczność psychoterapii
W 1998 roku Eric E. Kandel podzielił się ze światem wiedzą uzyskaną na podstawie wielu badań dotyczących psychoterapii. Wniosek był jasny. Pod wpływem czynników psychologicznych dochodzi do zmian w strukturach i czynnościach mózgu. Amerykański neurobiolog udowodnił światu, że psychoterapia jest skuteczna, a za swoją pracę w 2000 roku otrzymał nagrodę Nobla. To już ponad 20 lat temu! Co się zmieniło od jego odkrycia?
W ciągu ostatnich kilkunastu lat znacznie wzrosła popularność psychoterapii. Coraz więcej osób mówi o terapii publicznie, przyznając się do korzystania z niej bez wstydu (na szczęście!). W wielu kręgach psychoterapia przestała być tematem tabu, niemniej jednak nadal wiele jest do zrobienia w tym temacie.
Wcale nie tak rzadko można usłyszeć, że psychoterapeuci to tylko „naciągacze, hochsztaplerzy, szarlatani”. Z kolei osoby zainteresowane terapią dostają nieproszone rady: „zajmij się czymś, a nie myśl tyle”, „lepiej się pomódl”. Nadal brak rozwiązań systemowych, które umożliwiałyby korzystanie z bezpłatnej psychoterapii w szkole, szpitalach, miejscach pracy. Co zatem warto zrobić?
Lekiem na niedowiarstwo jest wiedza. Dzisiaj nie brakuje już literatury popularnonaukowej. Poszukiwanie rzetelnych informacji na temat psychoterapii warto rozpocząć od zapoznania się z Rezolucją Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego. Następnie warto zajrzeć do publikacji znamienitych naukowców, takich jak J. Norcross, M. Lambert, M. Seligman.
Także Polska może poszczycić się wybitnymi nazwiskami w tej dziedzinie. Warto poznać rodzimych naukowców, chociażby Czesława Czabałę, Siwiaka, Bryłę-Zielińską. Z ich osiągnięciami i badaniami możesz zapoznać się TUTAJ.
Czynniki wpływające na skuteczność psychoterapii
Spór dotyczący skuteczności psychoterapii został raz na zawsze rozstrzygnięty. Badania wskazują, że około 75-80% przypadków doświadcza wymiernych korzyści wynikających z psychoterapii. Co z resztą? Dlaczego tak się dzieje?
Okazuje się, że lista czynników wpływających na skuteczność psychoterapii jest długa. Co ma znaczenie?
- Pozytywne nastawienie – psychoterapia to proces, w którym trzeba chcieć być, a zdarza się, że ktoś przychodzi z przymusu, dla „świętego spokoju”.
- Relacja terapeutyczna – nie bez znaczenia jest osobowość psychoterapeuty. Warto wybrać specjalistę, do którego mamy zaufanie, dobrze się z nim czujemy.
- Efekt Hawthorne’a – jego nazwa pochodzi od Hawthorne Works Western Electric Company w Chicago. We wspomnianej firmie na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego wieku zaobserwowano ciekawą zależność. Ludzie, którym okazano wyjątkowe zainteresowanie, czuli się zdecydowanie lepiej, co z kolei wpływało na ich wydajność w pracy. Podobnie dzieje się z pacjentem/klientem, który przychodzi na sesję. Maksymalnie skupiona na człowieku uwaga terapeuty działa korzystnie na proces terapeutyczny. Nie bez znaczenia jest również przekonanie klienta o wysokich kompetencjach psychoterapeuty. Wystarczy powiesić na ścianie w gabinecie certyfikaty, aby pozytywny wpływ był silniejszy.
- Kontrakt terapeutyczny – określa cel terapii, rodzaj i formę pracy psychoterapeutycznej, czas oraz miejsce spotkań, sposób odwoływania sesji itp.
- Założenia na temat terapii – przekonania klienta.
- Nurt psychoterapeutyczny – jest tak wiele możliwości, że każdy może znaleźć styl pracy odpowiedni dla siebie.
- Osobowość klienta – umiejętność uczenia się od innych oraz czytania ich sugestii, zdolność do pogłębionego wglądu oraz odreagowania napięć, trudnych uczuć itp.
Skuteczność psychoterapii – spór rozstrzygnięty
Czynników mających wpływ na skuteczność psychoterapii jest sporo. Niemniej jednak ich duża ilość nie może wpływać na formułowanie nieprawdziwej hipotezy, że psychoterapia nie jest skuteczna. Wiele zależy również od nastawienia klienta, a nie tylko samego procesu psychoterapeutycznego.
Reasumując „około 75–80% pacjentów, którzy podejmują psychoterapię, doświadcza poprawy. Ustalenia te da się zgeneralizować na szerokie spektrum zaburzeń i różnorodne formy terapii, w tym terapię indywidualną, par, rodzinną i grupową”.
