Co to jest narcyzm? 4 wskazówki jak radzić sobie z narcyzmem

Co to jest narcyzm?

Najprościej jak się da; narcyzm jest skrajnym zaangażowaniem człowieka w siebie, w swoje przeżycia, sukcesy, osiągnięcia, ale również rany i cierpienia. 

Stopień zaangażowania w swoje “ja” i swoje potrzeby jest tak wysoki, że wszystko inne przestaje mieć znaczenie. Narcyz ignoruje potrzeby otaczających go osób, ponieważ jest skoncentrowany tylko na swoich przeżyciach.

Chociaż każdy może okazjonalnie okazywać narcystyczne zachowanie, (i mam nadzieję, że każdy z nas to czasem robi, bo to zdrowe) to co odróżnia zdrowy narcyzm od chorobowego narcyzmu, to lekceważenie innych osób, nie branie pod uwagę ich odczuć, myśli i przeżyć.

Narcystyczne osoby często, nie rozumieją wpływu, jaki ich zachowanie wywiera na innych ludzi. Narcyzm, może być częścią większego zaburzenia, jednak nie każdy narcyz ma zaburzenie osobowości narcystycznej (Narcisstic Personality Disorder) w skrócie nazywane (NPD).

Ludzie, którzy wykazują oznaki narcyzmu, często są odbierani  jako bardzo czarujące i charyzmatyczne. Rzadko przy pierwszym kontakcie, wykazują negatywne zachowania, zwłaszcza kiedy zależy im, aby zrobić dobre wrażenie, a w robieniu dobrego wrażenia są naprawde dobre.

Osoby, z cechami narcyzmu, lubią otaczać się ludźmi, którzy karmią ich ego. Budują relacje, aby wzmocnić swoje wyobrażenia o sobie, jako wyjątkowych jednostkach. Najczęściej jednak relacje te są powierzchowne.

Odstygmatyzować narcyza

Osobowość narcystyczna nie cieszy się w naszym społeczeństwie najlepszą opinią. Już same określenia typu „co za narcyz”, „zachowuje się jak narcyz” używane są notorycznie w bardzo negatywnym znaczeniu. 

Sugerują, że mamy do czynienia z kimś skrajnie pozbawionym głębszych uczuć, skupionym wyłącznie na sobie, swoim wyglądzie lub osobistych celach. W internecie można znaleźć mnóstwo opisów tej osobowości, w których nie brakuje oceniania, obwiniania, negatywnych porównań, a nawet przestrzegania przed kontaktami z osobami narcystycznymi.

Jednak należy podkreślić w tym miejscu jeszcze raz, że każdy z nas nosi w sobie narcyza, każdy z nas czasem:

• ma przekonanie o własnej wyższości lub wyjątkowości, 
• ma trudności w odczuwaniu empatii do drugiego człowieka ( zwłaszcza jeśli jesteś np. zezłoszczony)
• skupia się wyłącznie na sobie, 
• oraz czuje niechęć do kompromisu i ugodowości.

To są główne cechy narcyza. Problem zaczyna się wtedy, kiedy postawy te przyjmują charakter sztywny oraz zaczynają dominować w naszym podejściu do świata i zachowaniach. 

Chcę również zaznaczyć, że w trakcie wielu lat doświadczeń z osobowościami narcystycznymi i pracą psychoterapeutyczną, nie znam ludzi bardziej wdzięcznych po zakończeniu procesu. 

Jeśli narcyz zrozumie swój sposób funkcjonowania i “nie ucieknie” przed wstydem i upokorzeniem, którego doświadcza przed psychoterapeutą w terapii, to są to najczęściej osoby, zdeterminowanie i zmotywowane do wprowadzania zmian w swoim życiu.

Jakie są rodzaje narcyzmu?

Narcyzm wielkościowy, albo wspaniały

W niektórych miejscach możesz również przeczytać o narcyzie rozpieszczonym. Osoby o takim rysie zachowania były najprawdopodobniej traktowane w dzieciństwie tak, jakby były lepsze, ważniejsze od innych i przede wszystkim wyjątkowe. “ Naznaczone” i delegowane do wyższych celów. 

Najprawdopodobniej rodzice wciąż powtarzali i podkreślali ich “wspaniałość”,osiągnięcia, mądrość i umiejętności. Dziecko w tym czasie nabiera przekonania, że należy się jemu wyjątkowe traktowanie, oraz nabiera przekonania, że nie musi pracować na sukces czy uznanie, bo wystarczy, że spojrzy i “wszystko zamieni się w złoto”.

Na przykład w skrajnych przypadkach uważa, że nie musi się myć, czy dbać o higienę, bo jego zapach jest wyjątkowy i szczególny, a otoczenie nie będzie dyktować mu warunków i musi się dostosować.

Te przekonania o wyjątkowości, najczęściej narcyz niesie w dorosłe życie. Partner czy partnerka powinni dziękować, że narcyz zwrócił na nich uwagę, są przekonani o swoim elitarnym pochodzeniu i często je podkreślają.

Osoby z wielkościowym narcyzmem są najczęściej agresywne, dominujące i wyolbrzymiają swoje znaczenie. Są odbierani przez otoczenie jako osoby pewne siebie, którym brak wrażliwości, a ludzi wokół siebie traktują przedmiotową i używają ich do własnych celów.

Narcyzm wrażliwy

Taka osobowość jest zwykle wynikiem zaniedbania lub znęcania się w dzieciństwie. Osoby te są znacznie bardziej wrażliwe. Zachowanie narcystyczne pomaga chronić je przed poczuciem nieadekwatności. 

Wewnątrz siebie czują się gorsi od innych i często się porównują. Aby nie doświadczać poczucia gorszości, deprecjonują innych umiejętności czy decyzję i wyolbrzymiają swoje osiągnięcia. W towarzystwie innych ludzi czują się urażeni lub niespokojni, ponieważ otoczenie nie traktują ich tak, jakby byli wyjątkowi.

Wrażliwy narcyzm to rodzaj narcyzmu, który jest trudniejszy do zidentyfikowania. Wrażliwi narcyści są bardziej introwertyczni, a ich objawy często mogą prowadzić do przekonania, że ​​zmagają się z innym problemem zdrowia psychicznego, takim jak choroba afektywna dwubiegunowa lub silny lęk.

Po czym poznasz wrażliwego narcyza?

• Posiada wielu przyjaciół i duży krąg znajomych, jednak są to relację powierzchowne i płytkie ze względu na brak zdolności do utrzymywania bliskich relacji osobistych, romantycznych czy  zawodowych.
• Wymaga nieustannie dużej uwagi, atencji i koncentracji na nim
• Nie potrafi zidentyfikowania lub poczuć, że właśnie  zranił czyjeś uczucie (nie rozumie i nie chce tego przyjąć do wiadomości, przyznanie się do zranienia drugiej osoby, byłoby przyznaniem przed samym sobą, że nie jestem idealny)
• Często obwinia innych ludzi za sytuację i problemy, w których się obecnie znajduje
• Martwi się tak bardzo o siebie, swoje samopoczucie, oraz to w jaki sposób jest odbierany przez otoczenie, że nie jest w stanie przejmować się emocjami innych, 
• Potrzebuje innych, aby ukoić własne negatywne emocje, jednak nie odczuwa potrzeby wymiany. Ja potrzebuje, a o Tobie nie myśle.
• Często utrzymuje relacje i związki na różnych etapach życia dla osobistych korzyści. Jeśli nie czerpie już korzyści ze znajomości i nie karmi to samooceny narcyza, ma tendencję do zrywania “starych” związków i znalezienia nowych, kto może dać mu uwielbienie, którego tak bardzo szukają i potrzebują
• Najmniejszy poziom “krytyki” lub brak aprobaty odczuwają jako ostry atak na siebie, 
• Częste odczuwają intensywny wstyd ( w różnych sytuacjach)
• Nie stosują wobec siebie tych samych zasad, co wobec innych, i traktują status swoich potrzeb i przeżyć jako najwyższy priorytet

Rozpoznasz już wielkościowego i wrażliwego narcyza w sobie i innych, ale skąd to się bierze w Tobie, we mnie? W nas?

Skąd  bierze się narcyzm?

Jak wszystko w psychologii, co jest związane z człowiekiem i jego psychiką jest  odpowiedzią złożoną. Składa się na nią osobowość dalej, jeśli pójdzie coś nie tak zaburzenia osobowości, a listę najczęstszych zaburzeń znajdziesz tutaj. 

Zaburzenie osobowości narcystyczne tak, jak wszystkie zaburzenia; 40% to czynniki genetyczne, 30% ogólne czynniki psychologiczne, 30% nabyte doświadczenia. Grafikę znajdziesz tutaj wprawdzie grafika dotyczy lęku, jednak jest ona równie przydatna w zaburzeniach osobowości.

Jeśli złożą się czynniki genetyczne, psychologiczne i nabyte doświadczenia, o których wcześniej pisaliśmy czyli:

1. Nadopiekuńcze rodzicielstwo – rodzice wciąż powtarzali i podkreślali ich “wspaniałość”,osiągnięcia, mądrość i umiejętności. Dziecko w tym czasie nabiera przekonania, że należy się jemu wyjątkowe traktowanie, oraz nabiera przekonania, że nie musi pracować na sukces czy uznanie, bo wystarczy, że spojrzy i “wszystko zamieni się w złoto”.
2. Kiedy rodzice zaniedbywali lub znęcali się w dzieciństwie nad dzieckiem. Często upokarzali dziecko w różnych formach.  Osoby te są znacznie bardziej wrażliwe. Zachowanie narcystyczne pomaga chronić je przed poczuciem nieadekwatności. 

Wewnątrz siebie czują się gorsi od innych i często się porównują. Aby nie doświadczać poczucia gorszości, deprecjonują innych umiejętności czy decyzję i wyolbrzymiają swoje osiągnięcia.

Objawy narcyzmu

Narcyzm jako zaburzenie osobowości  jest nadal badany, poszukujemy odpowiedzi na wiele pytań, ponieważ wielu narcyzów i osób z NPD nie szuka leczenia. Istnieją jednak pewne wspólne cechy osób z narcystycznym zachowaniem, które możesz zauważyć lub wyczuć jeśli będziesz uważny.

1. Poczucie uprawnień – powszechną oznaką osób z narcyzmem jest przekonanie, że są lepsi od innych i zasługują na specjalne traktowanie. Wierzą, że inni powinni być posłuszni ich życzeniom i że zasady ogólnie przyjęte niekoniecznie ich dotyczą.
2. Zachowania manipulacyjne i/lub kontrolne. Narcyz na początku będzie próbował cię zadowolić i zaimponować, ale ostatecznie jego własne potrzeby zawsze będą na pierwszym miejscu. W relacjach z innymi ludźmi starają się trzymać ludzi na pewien dystans, aby zachować kontrolę. 
3. Potrzeba podziwu i pochwały.-  Osoby z takim zachowaniem muszą czuć się uprawomocnione ze strony innych, co oznacza, że wciąż szukają aprobaty, i pochwał. Możesz tylko chwalić ich zachowania i decyzje.
4. Brak empatii – brak empatii to kolejna oznaka narcyzmu. Oznacza to, że narcyz nie chce lub nie jest w stanie wczuć się w potrzeby, pragnienia lub uczucia innych ludzi. To również utrudnia im branie odpowiedzialności za własne zachowanie.
5. Arogancja – osoby z narcystycznym zachowaniem postrzegają siebie jako lepszych od innych, więc mogą stać się niegrzeczni lub obraźliwi, gdy nie otrzymają aprobaty i pochwał, na które uważają, że zasługują. 

Wskazówki, jak radzić sobie z narcyzem

Nie jest tajemnicą, że próba radzenia sobie z narcyzem będzie trudna, jednak absolutnie możliwa. Nie demonizujmy, ani ich zachowania, ani sposobu bycia, każdy z nas chce być kochany i akceptowany.

1. Ustal stałe granice od samego początku

Przede wszystkim ważne jest, abyś Ty drogi Czytelniku ustalił swoje własne nieprzekraczalne granice. Przygotuj swoje zachowania, co jest dla Ciebie dopuszczalne, a czego tolerować nie będziesz.

Czyli jeśli Twój narcystyczny przyjaciel, przyjaciółka, partner, partnerka  na przykład zdewaluuje Ciebie w towarzystwie albo będzie Cię ośmieszał. To w jaki sposób,zareagujesz?   co z tym zrobisz? Jak postawisz granice? Jak się zachowasz?

Bądź przygotowany na to,  że narcyz będzie próbował je przesuwać, testować. Będzie próbował manipulować sytuację w ten sposób, że nie znasz się na żartach, albo, że jesteś sztywny, albo przewrażliwiony etc. Jednak wyznaczanie granic od samego początku wydaje się najzdrowsze dla wspólnej relacji i wymiany.

2. Uzyskaj bezstronną perspektywę sytuacji – poszukaj wsparcia

Postaraj się mieć kontakt z kimś komu będziesz mógł relacjonować sytuację, swoje zachowania i odpowiedzi drugiej strony. Spojrzenie na relację z dystansu, z zewnątrz doda Ci sił i pewności siebie. Jeśli rozmowa z przyjaciółmi nie pomaga, rozmowa z terapeutą, który ma bezstronną perspektywę, może pomóc w jasnym zrozumieniu sytuacji i ustaleniu odpowiednich granic.

3. Pozwól im poczuć niewygodę

Jeśli zareagowałeś to najprawdopodobniej adekwatnie do sytuacji, w jakiej się znalazłeś. Nie przepraszaj pierwszy, trzymaj się swojego zdania, nie ulegaj manipulacją. Nie odzywaj się pierwszy, poczekaj na przeprosiny. Jeśli postawiłeś granicę, nie naginaj ich, zwłascza kosztem swoich emocji. Nie jesteś od tego, aby zaspokajać czyjeś zranione EGO

4. Druga szansa

Jeśli narcyzi czują, że “cię stracą” albo jest takie ryzyko,  całą uwagę, zwrócą na Ciebie, aby upewnić się, że pozostaniesz w pobliżu i powrócisz do tych samych nawyków. Będą dawać przedstawienie przez chwilę, dopóki nie będziesz przekonany, że danie drugiej szansy jest warte ryzyka. Zastanów się jak wiele w Twoim związku było takich sytuacji?

Czy narcyzm jest dziedziczny?

Freud i jego kontynuatorzy, twierdzili, że istnieje “pierwotny narcyzm”, który cechuje wszystkich ludzi. Jeśli spojrzeć, z tej perspektywy to jest dziedziczny. Każda jednostka dostaje w spadku narcyzm. Jeśli masz wątpliwości czy dotyczy właśnie Ciebie, albo Twoje partnera, zrób test.

Narcystyczne zaburzenie osobowości dotyka więcej mężczyzn niż kobiet i często zaczyna się u nastolatków lub wczesnej dorosłości. Należy pamiętać, że chociaż niektóre dzieci mogą wykazywać cechy narcyzmu, może to być po prostu typowe dla ich wieku i nie oznacza, że ​​rozwiną się u nich narcystyczne zaburzenie osobowości.

Czy narcyzm można wyleczyć?

Tak, zdecydowanie, możesz na początek, sam we własnym zakresie zacząć zmieniać swoją samoocenę ze współczuciem dla siebie. Zacznij czytać zapoznaj się z książkami, które dotyczą narcyzmu.

Zacznij traktować siebie z życzliwością i  miłością, uznaniem i delikatnością. Zamiast porównywania się z innymi porównuj siebie do siebie z przeszłości. Gdzie teraz jesteś, jak sobie radzisz dziś, gdzie byłaś/łeś pięć, dziesięć lat temu.

Jeśli uda Ci się zredukować ocenianie siebie na tle innych,  zmniejszysz Twoją potrzebę pochwał i uznania przez innych. Jeśli nie jesteś w stanie sam sobie pomóc umów się na wizytę.