Im więcej asertywności, tym bardziej wzrasta szacunek – nie tylko do samego siebie, ale także do innych. Wbrew powszechnej opinii asertywność, to nie tylko zdolność do mówienia „nie” (choć również), ale to także umiejętność negocjacji z poszanowaniem własnych, jak i cudzych potrzeb i oczekiwań. Czym jest asertywność i jakie daje prawa? Zerknij na 12 praw asertywności, które pochodzą z książki „Bądź sobą. Trening asertywności” S. Rees’a i R. Graham’a. Wydrukuj je i powieś w widocznym miejscu.
1. Prawo do domagania się tego, czego chcesz
Brzmi zachęcająco, łatwo się tutaj jednak zagalopować. To, że masz prawo czegoś chcieć i wyrażać swoje prośby i oczekiwania, wcale nie znaczy, że ktoś je musi spełnić. Adresat Twoich oczekiwań ma prawo odmówić.
Przy kwestii wyrażania własnych potrzeb warto zwrócić uwagę na sposób komunikacji. Żeby nie generować tutaj dodatkowych konfliktów koniecznie zwróć uwagę na sposób formułowania Twoich próśb i życzeń. Zawsze pamiętaj o tym, by zapytać – „czy mógłbyś? Czy mogłabyś to zrobić?” Albo „chciałbym/chciałabym, abyś …”
Pamiętaj, Twoje życzenie nie zawsze musi być spełnione. To trudniejsza część tego prawa, bez której nie da się go w pełni zrealizować.
2. Prawo do własnego zdania, uczuć i emocji oraz odpowiedzialnego (nienaruszającego elementarnych norm społecznych i moralnych) ich wyrażania.
Masz prawo myśleć po swojemu, nawet jeśli wszyscy wokół twierdzą inaczej. Nie ma znaczenia, czy jesteś w pracy, w domu, czy wśród znajomych. Twoje zdanie ma znaczenie i możesz je wyrażać głośno. Nikt nie może się z Ciebie śmiać, dewaluować Twoich myśli i poniżać, co nie znaczy, że nie może wejść w dyskusję – nie musisz jednak się w nią angażować, jeśli nie chcesz.
3. Prawo do wypowiadania opinii, które nie mają logicznej podstawy i których nie musimy uzasadniać (np. intuicyjne myśli i uwagi).
Nie musisz wszystkiego wiedzieć i nie musisz wszystkiego uzasadniać, czasem po prostu coś czujesz, lub coś podpowiada Ci intuicja. Nie neguj jej. Wbrew pozorom intuicja to głęboka mądrość – wiedza zebrana na podstawie wielu Twoich doświadczeń, która odzywa się czasami szybciej niż zdążysz pomyśleć. Mózg rejestruje wszystkie bodźce i okoliczności danego wydarzenia, po czym analizuje je i wysyła sygnał w postaci intuicji. Oczywiście weryfikuj ją, czasem jednak możesz sobie zaufać bez konieczności tłumaczenia się innym, dlaczego właśnie tak postępujesz.
4. Prawo do podejmowania własnych decyzji i radzenia sobie z ich skutkami.
Możesz pytać innych o rady i wskazówki, ale ostatecznie to Ty podejmujesz decyzję. Nie musisz uwzględniać zaleceń innych. Pamiętaj jednak, że jeśli bierzesz pod uwagę czyjeś wskazówki, nie możesz kogoś obwiniać, jeśli w jakiś sposób sytuacja się nie powiedzie. Ty podejmujesz decyzję i Ty ponosisz skutki swoich wyborów. Nie zrzekaj się odpowiedzialności.
5. Prawo do dokonywania wyboru, czy chcemy być angażowani w czyjeś problemy.
To prawo dotyczy szanowania Twojego czasu. Czy na pewno zawsze musisz wysłuchiwać wszystkich problemów innych? Czy masz czas na czyjeś narzekanie? Czy na pewno masz przestrzeń na przerastające Cię problemy? Wbrew pozorom to bardzo trudne prawo, bo jak czasami odmówić innym, aby nie poczuli się odrzuceni? Jak to zakomunikować? Czy nie wzbudzi to w Tobie poczucia winy?
6. Prawo do braku znajomości i rozumienia określonej dziedziny, kwestii itd.
Nie musisz wszystkiego wiedzieć i nie musisz się tego wstydzić. Nie jesteś przecież chodzącą encyklopedią. Po to są książki, portale i inni eksperci, abyś mógł się czegoś od nich dowiedzieć, jeśli potrzebujesz zgłębić wybraną dziedzinę.
7. Prawo do popełniania błędów.
Nie wymagaj od siebie perfekcjonizmu na każdym kroku! Każdy popełnia błędy, Ty też. Umiej się jednak do nich przyznać. Nie próbuj być idealna lub idealny, bo jeszcze się taka osoba nie urodziła, która nie popełniłaby żadnego błędu. To nierealne. Błędy są naturalne podczas uczenia się, poznawania świata (a to się nie kończy przez całe życie). Oczywiście, wyciągaj z nich lekcje, ale nie zadręczaj się każdą pomyłką.
8. Prawo do odnoszenia sukcesów.
Bardzo ważne prawo! Jeśli coś osiągnęłaś, nie mów „udało się”. Zapracowałaś na to. Nie pozwól też ściągać się w dół, kiedy inni zaczną Cię krytykować, bo spełniłaś swoje marzenie czy dobrze Ci się wiedzie. Przysłowie mówi „prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie”. Prawda, ale sporo ludzi, którzy osiągnęli sukces nieco zmienia jego wydźwięk na „prawdziwych przyjaciół poznaje się, gdy osiągnie się sukces”.
9. Prawo do zmiany zdania.
Nie jesteś więźniem swoich słów. Uczysz się, rozwijasz, doświadczasz, poznajesz nowych ludzi, zjawiska i siebie samego. To naturalne, że w takim procesie zmienisz zdanie nie jeden, ale wiele razy. Tylko ten, kto się nie rozwija i tkwi w miejscu nie zmienia zdania.
10. Prawo do prywatności.
Masz prawo do własnej przestrzeni. Nie musisz wszystkim ze wszystkimi się dzielić. Choć to dla niektórych szokujące, możesz mieć nawet tajemnice przed mężem, żoną (nie chodzi tutaj o zdradę), czy przed bliskimi przyjaciółmi. Nie musisz się spowiadać z każdej myśli i zdarzenia, Ty decydujesz, kiedy i czy chcesz się czymś podzielić.
11. Prawo do bycia w samotności i niezależności.
Jeśli nie masz w danym momencie chęci, aby przebywać w czyimś towarzystwie, nie rób tego na siłę. Jeśli chodzi o bliskich, po prostu zakomunikuj im, że potrzebujesz chwili dla siebie i tylko ze sobą. Jeśli dasz sobie to, co Ci potrzebne, Twój czas z innymi również będzie lepszej jakości.
12. Prawo do zmieniania się i bycia asertywnym.
Masz prawo zmieniać się, stawać się coraz bardziej pewny lub pewna siebie. Możesz odmawiać i respektować swoje granice, co też pomoże Ci w zrozumieniu, dlaczego inni czasem odmawiają. Jeśli nauczysz się mówić „nie”, zrozumiesz, że odmowa niekoniecznie jest przeciwko Tobie. „Nie” znaczy często „tak” dla własnych potrzeb i zdrowia psychicznego.
Sprawdź, które z tych praw uznajesz i respektujesz, a nad którymi możesz jeszcze popracować. Powodzenia. Jeśli masz duże trudności z asertywnością, polecamy skorzystać z terapii.
